Ammonium is de directe afscheiding van vissen. In een vijver met vissen zit dus altijd ammonium in het water. Ammonium lost goed op in het water en is in principe niet giftig. Ammonium wordt pas giftig naarmate het water minder zuren bevat, zodat uit het ammonium het zeer toxische ammoniak ontstaat.
Er zit dus veel verschil in de begrippen ammonium (NH4) en ammoniak (NH3). Ammoniak komt voort uit ammonium en de zuurgraad (pH-waarde) is hiervoor in eerste instantie verantwoordelijk, terwijl de watertemperatuur een extra beïnvloedende factor is. Hoe hoger de pH-waarde, hoe meer giftig ammoniak uit ammonium ontstaat. Hoe hoger de watertemperatuur, hoe hoger het ammoniakgehalte.
Bij een pH-waarde van 6 bevat het water zoveel zuren, dat er geen ammoniak meer uit kan ontstaan. Het neutrale punt ligt bij een pH-waarde van 7. Vanaf deze waarde ontstaat uit ammonium een percentage ammoniak. Bij een pH van 7 is dat percentage nog heel beperkt, namelijk 1%. Maar bij een pH-waarde van 8 is dit al opgelopen naar 4%. De verhouding ammonium t.o.v. ammoniak is dan 96% t.o.v. 4%.
Water met 1 mg/l ammonium heeft een giftige aandeel ammoniak van 0,04 mg/l
Wanneer het water boven 18º Celsius komt, neemt de giftigheid van het ammoniak met elke graad warm water toe. Voorbeeld: bij een pH-waarde van 8,3 en een watertemperatuur van 15º C. en een ammoniumgehalte van 0,5 mg/l is het giftige aandeel ammoniak 0,020 mg/l.
Bij een temperatuurstijging naar 18º C. is de concentratie giftig ammoniak naar 0,027 mg/l opgelopen. En bij 20º stijgt deze naar 0,035 mg/l.
Bij een pH-waarde van 9 resulteert al een kwart van het aanwezige ammonium (NH4) in toxisch NH3. Vijvers die langdurig zulke hoge pH-waarden kennen, staan continu op de rand van een catastrofe met funeste gevolgen voor de koi populatie.
Meten is weten
De stikstofverbinding ammonium/ammoniak is te meten als NH3-N. Dit vertegenwoordigd de combinatie van ammonium en ammoniak samen en word aangegeven als ammonia. Vijverspeciaalzaak Wesdijk heeft voor het meten hiervan diverse producten in het assortiment, zoals teststrips en reagens (druppelflesjes).
Let op! Deze metingen zijn zeer grof en globaal. De meetschaal fluctueert van 0,0 tot 0,5 NH3-N per kleur. Strips en testkits geven dus slechts een indicatie. Wil je een zuivere waardebepaling, dan adviseren wij een digitale Ammonia meter. Dit geeft de Ammonia waarde exact aan tot in twee decimalen.
Gevolgen
De aanwezigheid van ammoniak in het water heeft ernstige gevolgen voor de gezondheid van uw vissen. Ze vergiftigen langzaam maar zeker. Ammoniak is dus moordend en dient ten allen tijde vermeden te worden. Bij een concentratie van 0,20 mg/l giftig ammoniak voelen de vissen zich al zeer ongemakkelijk.
Overige kenmerken
- Happen naar lucht en hangen aan het vijveroppervlak
- Stil hangen in het water, met de neus iets naar beneden gericht
- Met alle vinnen wijduit of met de vinnen geknepen liggend op de bodem
- Pompende bewegingen van de kieuwdeksels
- Spastische bewegingen makend met de bek
- Opzwellende slijmhuid
- Bloeddoorlopen huid- en vinnen
- Rode plekken op de huid
- Uitstaande schubben
De vissen kunnen nog steeds graag op het voer afkomen, waardoor de onwetende liefhebber denkt dat het zo’n vaart niet zal lopen. Maar niets is minder waar. Bij een concentratie van 0,50 mg/l giftig ammoniak is er een kritische grens bereikt. Bij de Koikarpers die lange tijd blootgesteld zijn aan deze hoge ammoniak waarde, zal het immuunsysteem disfunctioneren en zullen er allerlei ziektes ontstaan met vaak de dood tot gevolg.
Parasieten en ziekmakende bacteriën zullen de kwetsbare koi aanvallen, wat zichtbaar wordt door het ontstaan van open wonden op de vis.
Oplossing
De oplossing is niet zo maar aan te geven. Elke situatie is weer anders. We zullen de verhouding tussen de hoeveelheid water en het aantal vissen, het voergedrag en de beluchting- en filtercapaciteit onder de loep nemen en daarop ons advies afstemmen.
In acute gevallen zal er direct water ververst moeten worden. Daarna dagelijks kleine hoeveelheden (max 10%) en zal er extra nitrificerende bacteriën toegevoegd moeten worden. Ook kunnen we in extreme situatie de Ph iets verlagen, waardoor de giftigheid van het ammoniak zal afnemen. Als er ook een extreem hoge Nitriet waarde (NO2) wordt gemeten, dan is gebruik van een ammoniumbinder een optie. Kortom, de aanpak van een Ammoniak piek is maatwerk.
U kunt altijd bij ons terecht voor advies. Onze Vijverspeciaalzaak is gevestigd te Barendrecht. Adres: Onderlangs 32. Telefoon: 0180-745040. E-mail: vijver@wesdijk.nl webshop: www.wesdijk.nl
